Ο βαθύς ύπνος είναι ένας στόχος δύσκολος μεν, αλλά πολύ σημαντικός για την καλή μας υγεία. Κατά τη διάρκειά του, αντιμετωπίζονται τυχόν μυϊκά προβλήματα, αναπτύσσονται τα οστά, ρυθμίζονται οι ορμόνες, αποτοξινώνεται ο οργανισμός και ταξινομούνται οι αναμνήσεις μας. Πώς φτάνουμε όμως στον βαθύ ύπνο;
Ο βαθύς ύπνος είναι απαραίτητος για την επιβίωση, όσο και η πρόσληψη φαγητού και νερού. Επηρεάζει πολλούς ιστούς και όργανα στο σώμα μας, μεταξύ των οποίων τον εγκέφαλο, την καρδιά και τους πνεύμονες. Επιπλέον, σχετίζεται και με τον μεταβολισμό, τη λειτουργία του ανοσοποιητικού μας συστήματος, ακόμη και με τη διάθεσή μας. Μάλιστα, σύμφωνα με ερευνητικά δεδομένα, η χρόνια έλλειψη ύπνου συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης διαταραχών όπως:
- η υψηλή αρτηριακή πίεση
- οι καρδιαγγειακές παθήσεις
- ο διαβήτης
- η κατάθλιψη
- η παχυσαρκία.
Ποια είναι τα στάδια και πότε μιλάμε για ένα «χορταστικό», βαθύ ύπνο;
Στάδια ύπνου
Υπάρχουν δύο βασικοί τύποι ύπνου: ο ύπνος ταχείας κίνησης των ματιών (Rapid Eye Movement – REM) και ο ύπνος μη REM, ο οποίος αποτελείται από τρία διαφορετικά στάδια. Κατά τη διάρκεια αυτών των σταδίων, η αναπνοή μας, ο καρδιακός ρυθμός, οι μύες και τα εγκεφαλικά κύματα επηρεάζονται ανάλογα. Αναλυτικότερα:
Στάδιο 1
Το πρώτο στάδιο ύπνου συμβαίνει όταν αρχίζουμε να κοιμόμαστε και διαρκεί μόνο λίγα λεπτά.Κατά τη διάρκειά του, παρόλο που οι δραστηριότητες του οργανισμού μας αρχίζουν να επιβραδύνονται, το σώμα μας δεν έχει χαλαρώσει πλήρως και είναι εύκολο να ξυπνήσουμε.
Στάδιο 2
Αυτό το στάδιο αποτελεί μια περίοδο ελαφρού ύπνου πριν τον βαθύ ύπνο. Μπορεί να διαρκέσει για 10-25 λεπτά κατά τη διάρκεια του πρώτου κύκλου, αλλά και περισσότερο σε επόμενους κύκλους κατά τη διάρκεια της νύχτας. Συνολικά, είναι πιθανό να «ξοδεύουμε» τον μισό χρόνο του ύπνου μας στο στάδιο αυτό.Στο δεύτερο στάδιο, ο οργανισμός μας εισέρχεται σε μια υποτονική κατάσταση. Ο καρδιακός μας παλμός και η αναπνοή ελαττώνονται, οι μύες χαλαρώνουν, η θερμοκρασία του σώματός μας μειώνεται και οι κινήσεις των ματιών σταματούν. Ταυτόχρονα, μειώνεται και η δραστηριότητα του εγκεφάλου. Ωστόσο, εξακολουθούν να υπάρχουν μικρές «εκρήξεις» δραστηριότητας.
Στάδιο 3 – Ο βαθύς ύπνος
Αυτό το στάδιο ύπνου εκτός REM είναι το στάδιο του βαθύτερου ύπνου. Εμφανίζεται σε μεγαλύτερες περιόδους κατά το πρώτο μισό της νύχτας. Κατά τη διάρκεια των πρώιμων κύκλων, το στάδιο αυτό έχει διάρκεια συνήθως 20-40 λεπτών. Καθώς συνεχίζουμε να κοιμόμαστε, σε επόμενους κύκλους ύπνου, η διάρκειά του μειώνεται. Οι ειδικοί θεωρούν αυτό το στάδιο, τον βαθύ ύπνο, σημαντικό, καθώς συμβάλλει στη σωματική ανάκαμψη και ανάπτυξη. Ο καρδιακός παλμός και η αναπνοή εκτελούνται με τον πιο αργό ρυθμό τους, απουσιάζουν οι κινήσεις των ματιών, το σώμα είναι πλήρως χαλαρό. Επιπλέον, «επιδιορθώνονται» και αναπτύσσονται οι ιστοί, αναγεννώνται τα κύτταρα, ενισχύεται το ανοσοποιητικό σύστημα και διευκολύνονται άλλες βασικές σωματικές διαδικασίες. Και, παρόλο που η εγκεφαλική δραστηριότητα μειώνεται στο στάδιο αυτό, υπάρχουν ενδείξεις ότι ο βαθύς ύπνος προάγει τη διορατική σκέψη μας, τη δημιουργικότητα και τη μνήμη.
Στάδιο ύπνου REM
Σε κανονικές συνθήκες, δεν μπορούμε να εισέλθουμε στο στάδιο ύπνου REM, παρά μόνο εάν έχουμε ήδη κοιμηθεί για περίπου 90 λεπτά. Ενώ το πρώτο στάδιο μπορεί να διαρκέσει μόνο λίγα λεπτά, τα επόμενα μπορούν να διαρκέσουν περίπου μια ώρα. Συνολικά, τα στάδια ύπνου REM καταλαμβάνουν περίπου το ένα τέταρτο του ύπνου μας.Κατά τη διάρκεια των σταδίων αυτών, οι κινήσεις των ματιών μας, η αναπνοή και ο καρδιακός ρυθμός επιταχύνονται. Η δραστηριότητα του εγκεφάλου προσεγγίζει τα επίπεδα που παρατηρούνται σε κατάσταση αφύπνισης. Ταυτόχρονα, το σώμα βιώνει ατονία, ή αλλιώς μια προσωρινή παράλυση των μυών, με εξαίρεση τα μάτια και τους μυς που ελέγχουν την αναπνοή.Ο ύπνος REM, επιπρόσθετα, είναι γνωστός για τα πιο «ζωντανά» όνειρα, κάτι που εξηγείται και από τη σημαντική αύξηση της εγκεφαλικής δραστηριότητας, ενώ θεωρείται απαραίτητος και για γνωστικές λειτουργίες όπως είναι η μνήμη και η μάθηση.
Τι επηρεάζει τα στάδια;
Παράγοντες οι οποίοι μπορούν να επηρεάσουν τα στάδια του ύπνου μας είναι οι εξής:
- Η ηλικία. Για παράδειγμα, τα νεογέννητα μπορούν να εισέλθουν σε στάδιο REM μόλις αποκοιμηθούν. Αντιθέτως, οι ηλικιωμένοι τείνουν να εισέρχονται δυσκολότερα και να μένουν λιγότερο.
- Το πρόγραμμα κατάκλισης. Εάν κάποιος έχει ακανόνιστο πρόγραμμα για μεγάλο χρονικό διάστημα, είναι πιθανότερο να βιώνει έναν ανώμαλο κύκλο ύπνου.
- Το αλκοόλ μειώνει τον ύπνο REM νωρίς το βράδυ, αλλά καθώς η επήρειά του μειώνεται, παρατηρείται μια ανάκαμψη.
- Οι διαταραχές ύπνου, όπως η άπνοια, ενδέχεται, επίσης, να έχουν αρνητικές συνέπειες στον κύκλο της κατάκλισης μας.
Η απόλυτη ξεκούραση του οργανισμού είναι αναγκαία και, ακόμα περισσότερο, στην ιδιαίτερη πιεσμένη καθημερινότητά μας στην Covid-19 εποχή. Η Valetonina, παραμένει σταθερός σύμμαχός μας στην «μάχη μας» για έναν ποιοτικό, χορταστικό και βαθύ ύπνο.
Πηγές
https://www.healthline.com/health/healthy-sleep/stages-of-sleep
https://www.ninds.nih.gov/Disorders/patient-caregiver-education/understanding-sleep
https://www.sleepfoundation.org/articles/stages-of-sleep